سفارش تبلیغ
صبا ویژن

حق وباطل تیغی دولبه

نظر

رعایت حق ماه رمضان

براى شناخت حق ماه مبارک رمضان و اهتمام در اداى حق آن باید بیندیشیم هدف از روزه چه بوده

و چرا خداوند این ماه را گرامى داشته است.

این طور که از بیان معصومان علیهم السلام پیداست، همه حیثیت و منفعتى که براى روزه متصوّر است،

همان جنبه ایجاد مصونیت و ملکه تقوا نسبت به همه اعضا و جوارح انسان است، چرا که هر یک از اعضا

و جوارح، به نحوى در معرض تهدید گناه قرار دارند.

زبان، گوش، چشم، شکم و غریزه جنسى، همه در معرض خطر هستند و روزه یک عمل عبادى تمرینى

است که ابتدایى‏ترین شکل آن، با پرهیز و خوددارى از آشامیدن و خوردن تحقّق پیدا مى‏کند، و زمانى این

عمل به مرحله کمال مى‏رسد که تورّع و پرهیز، به همه تمایلات و خواهش‏ها تسرّى پیدا کند، یعنى همانگونه

شخص براى مدّتى دهان و شکم را از لذایذ، حتى خوردنى‏ها و نوشیدنى‏هاى حلال محروم مى‏کند، باید

چشم و گوش را از دیدن و شنیدن ناروا و حرام باز دارد و غریزه جنسى را مهار کند، در این صورت نتیجه روزه

که همان توفیق در مالکیت نفس و غرایز است براى انسان حاصل مى‏شود و اگر انسان توانست مالک نفس

خود شود، خویش را از خطرات و عواقب سوء دنیوى و اخروى شهوت پرستى حفظ کرده است.

امام على علیه السلام مى‏فرماید:

فازَ مَنْ غَلَبَ هَواهُ وَ مَلِکَ دَواعِىَ نَفْسَهُ. «1»

کسى که زمام تمایلات خود را به دست گرفت و مهار کرد، رستگار است.

آرى، اگر انسان موفّق شد به وسیله روزه و ممارست در اطاعت، دشمن درونى را مهار کند، به روزه واقعى

نایل شده است.

پیامبر گرامى اسلام صلى الله علیه و آله در این باره مى‏فرماید:

الصَّوْمُ جُنَّةٌ مِنَ النَّارِ. «2»

روزه، سپر آتش است.

و این همان معناى سپر بودن و حایل شدن روزه در برابر آتش است یعنى: روزه میان انسان و آتش حایل

مى‏شود و او را از ابتلاى به آتش شهوات و تمنّیات غرایز باز مى‏دارد.

پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله مى‏فرمایند:

اعْدى‏ عَدُّوِکَ نَفْسُکَ الَّتِى بَیْنَ جَنْبَیْک. «3»

دشمن‏ترین دشمنان همان دشمن درونى است که بین دو پهلوى تو مى‏باشد.

اگر توانستى حق روزه را به درستى و با تمام و کمال به جا آورى، در حقیقت به ثمره روزه و دستاورد آن،

نیز خواهى رسید.

جالب این است که ثمره تقوا که خداوند بر روزه مترتّب مى‏فرماید، ریشه در نگهبانى و پاسدارى از هویّت

انسانى دارد و به طور کلى هر ثمره و خصوصیّتى براى روزه ذکر شده، براى تقوا هم ذکر شده است، چون

روزه طریق تحصیل همان ملکه است.

امیر المؤمنین علیه السلام مى‏فرماید:

فَانَّ التَّقْوى‏ فِى الْیَوْمِ الْحِرْزُ وَ الْجَنَّةُ وَ فى‏ غَدٍ الطَّریقُ الَى الْجَنَّةِ. «4»

به طور قطع امروز، تقوا، سپر از بلا و فردا، راه بهشت الهى است.

اگر در دنیا سپر را به دست آوردى و این حائل را در میان خود و آتش قرار دادى، نتیجه‏اش این است که در

قیامت هم راه بهشت به سوى تو باز خواهد بود. یعنى باید تقواى فرد به مرحله‏اى برسد که احساس نفرت

و گریز از پلیدى، حرام، گناه و نامشروع را در او، به وجود آورد.

براى به دست آوردن حق ماه رمضان، باید همه حقوقى که پیرامون گوش، چشم، زبان، دست و پا، شکم و

غریزه جنسى مى‏باشد و همچنین درمان همه دردها و رنج‏ها و خطراتى که هر یک از این اعضا و جوارح را تهدید

مى‏کند را با عبادت روزه به جا آورد؛ چرا که با ملکه‏اى که در سایه این عبادت براى انسان حاصل مى‏شود،

مى‏توان به مبارزه با خطرات برخاست و بر همه آنها پیروز شد، این از خواص روزه حقیقى است.

امام صادق علیه السلام مى‏فرماید:

اذا صُمْتَ فَلْیَصُمْ سَمْعُکَ وَ بَصَرُکَ وَ شَعْرُکَ وَ جِلْدُکَ وَ عَدَّدَ اشْیاءَ غَیْرَ هذَا وَ قالَ: لایَکُونُ یَوْمُ صَوْمِکَ کَیَومِ فِطْرِکَ. «5»

تو زمانى روزه دارى، که گوش و چشم و موى و پوست و دیگر اعضاى بدنت روزه باشد، باید روزى که روزه دارى

با روزهاى دیگرت متفاوت باشند.

انسان روزه دار باید وقار و طمأنینه روزه در او پیدا شود به گونه‏اى که نه تنها زبان، چشم، گوش او باید روزه

باشد، بلکه این ملکه و ممارست باید به حدّى از کمال برسد که علاوه بر این‏ها، قلب روزه دار هم روزه باشد.

امیر المؤمنین على علیه السلام مى‏فرماید:

صِیامُ القَلْبِ عَنِ الْفِکْرِ فى الآثامِ افْضَلُ مِنْ صِیامِ الْبَطْنِ عَنِ الطَّعامِ.

اگر انسان موفّق شود قلب را از اندیشه گناه پاک و مطهّر نگاه دارد بهتر از آن است که فقط شکم را از خوردن

و آشامیدن باز دارد.

هنگامى دستیابى به چنین مرحله‏اى، میسّر است که انسان بتواند بر پلیدى و پستى گناهان، چنان اشراف

پیدا کرده، و به عوارض سوء آن‏ها آگاه شود، که هرگز فکر و ذهن او به سوى گناه نرود، از طرفى آن چنان اقتدارى

بر اندیشه خود پیدا کند که راه گناه را بر خیال و تصوّر خود ببندد.

با وجوب چنین واجبات عبادى، در واقع خداوند منتّى بر انسان گذاشته که راه و رسم صحیح زندگى را به او بیاموزد

و در سایه این واجبات عبادى، ملکه تقوى براى او حاصل شود و روح او در سایه این تقوى لطافت پیدا کند.

پی نوشت ھا:
______________________________
(1)- غرر الحکم: 241، حدیث 4885?
(2)- بحار الأنوار: 65/ 333، باب 27، حدیث 10؛ الکافى: 4/ 62، حدیث 1؛ من لایحضره الفقیه: 2/ 74، حدیث 1871?
(3)- بحار الأنوار: 67/ 64، باب 45، حدیث 1؛ عوالى اللآلى: 4/ 118، حدیث 187?
(4)- نهج البلاغه: خطبه 233?
(5)- بحار الأنوار: 94/ 351؛ الکافى: 4/ 87، حدیث 1؛ من لایحضره الفقیه: 2/ 108، حدیث 1855?