درسهایى آموزنده از هجرت
هجرت رسول اکرم (صلی الله علیه واله) و مؤمنین همراه وى از مکه به مدینه، نه جنبه فرار
داشت و نه از بیم و ترس انجام پذیرفت و نه در اثر یأس و نومیدى بود و نه براى استراحت
و آرامش از دشوارى دعوت و آزار و اذیت خویش، بلکه بدین جهت بود که فاصله اى ایجاد
شود و طرفداران حقّ که به ضعف کشیده شده بودند، توان خود را براى پایان دادن به ظلم
و سرکشى باز یابند.
رسول خدا (صلی الله علیه واله) و یاران مؤمن وى، با قدرت و توان قریش به مبارزه
برخاستند و در راه عقیده و آرمانى که جان خود را بر سر آن گذاشتند مکّه، وطن خویش را
که در آن نشو و نما کرده، و اموال و دارایى، که عمر خویش را در راه به دست آوردن آن
صرف کرده بودند، به قصد مدینه ترک گفتند. پیامبر (صلی الله علیه واله) در مدینه، نظامى
نوین براى جامعه اسلامى ایجاد نمود که تبعیضات را از بین برد و اختلافات طبقاتى را محو
گرداند و عدالت را در آن جامعه محقق ساخت، حضرت در مدینه سپاه اسلام را مرکب از
مهاجرو انصار تأسیس نمود که با این عمل به نشر و انتشارِ اصول و مبادى اسلام پرداخته
و به سلطه قریش و بت پرستى در جزیرةالعرب پایان داد.
به همین دلیل هجرت، رخدادى مهم در تاریخ دعوتِ اسلام به شمار آمد، چه این که هجرت،
آغاز پیروزى رسول خدا (صلی الله علیه واله)در جهاد خویش براى تبلیغ رسالت الهى بود
و از این رو،
(المستدرک على الصحیحین،ج3، کتاب الهجره، ص25.)،
هجرت را مبدأ تاریخ اسلام قرار داد و گفت: هجرت، حقّ و باطل را از یکدیگر جدا کرد و
تاریخ را از هجرت آغاز کنید.
یکى از جالبترین اشاراتى که معناى هجرت در اسلام دارد این است که تاریخ اسلام از
کسانى که مکه را ترک گفته و به یثرب (مدینه) پناه آوردند، به (پناهنده) یاد نکرده است؛
زیرا آنان سزاوار ستایش الهى بودند، به همین سبب خداوند آنان را مورد ستایش قرار
داد، همان گونه که انصار را که با آغوش باز و برادرانه و رفتارى بىنظیر پذیراى آنان
شدند، نیز ستوده است.
خداى سبحان فرمود: وَالسّابِقُونَ الأَوَّلُونَ مِنَ المُهاجِرِینَ وَالأَنْصارِ وَالَّذِینَ اتَّبَعُوهُمْ بِإِحْسانٍ
رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَرَضُوا عَنْهُ؛( توبه آیه 100.)
مهاجرین و انصارى که در صدر اسلام سبقت به ایمان گرفتند و آنان که به طاعت خدا از
آنان پیروىکردند، خدا از آنها خشنود است و آنها از خدا.
بنابراین هجرت شیوه مصلحان است، هم آنان که هجرت را پایگاهى نو براى دعوت خویش بر
مىگزیدند، تاریخ درباره هجرت ابراهیم (ابوالأنبیاء) چنین مىگوید: وى پس از آنکه
پارسیان به مبارزه او برخاسته و قصد سوزاندن وى را داشتند، براى حفظ آیین خود،
از عراق به شام هجرت نمود،چنان که ماجراى هجرت موسى(ع) را نیز برایمان بازگو
مىکند که براى فرار از ستم فرعون وهوادارانش از مصر مهاجرت کرد.
و از هجرت عیسى(ع) از بیت لحم به اورشلیم (قدس) سخن به میان آورده است.
لذا هجرت، ارزنده ترین درسها را، چون صبر و شکیبایى در برابر مصایب و مشکلات
و فداکارى و جانفشانى و پایدارى و استقامت در راه مکتب و عقیده و اطمینان به پیروزى
را به ما مىآموزد.