ابزارهای شناخت حق از باطل
خداوند در آیه 24 سوره انبیاء بر لزوم شناخت حق از باطل تاکید می کند؛ زیرا انسان
بی شناخت و تشخیص حق از باطل نمی تواند در مسیر کمالی گام بردارد و ممکن
است امری باطل، خود را حق جلوه دهد و اسباب گمراهی و شقاوت ابدی انسان را
فراهم آورد؛ زیرا اگر انسان به باطلی به عنوان حق گرایش یابد و در مسیر آن گام
بردارد، زمانی از نیرنگ و فریبی که خورده بیدار می شود که دیگر فرصت های عمر
از دست رفته و مرگ، او را در آغوش کشیده است. از این رو فرمان می دهد تا
انسان ها حق را بشناسند و ابزارهای شناسایی آن را به دست آورند.
از مهم ترین ابزارهای شناخت حق از باطل می توان به
دو امر درونی و بیرونی اشاره کرد.
امر درونی که در انسان ها قرارداده شده تا به عنوان ابزار و عامل
شناختی عمل کند، همان فطرت پاک و سالم انسانی و فکر و
خردی است که خداوند به انسان ها ارزانی داشته است.
خرد سالم و فکر و فطرت پاک انسان به طور طبیعی گرایش به خیر و خوبی و کمال دارد و
آن را به عنوان حق، شناسایی کرده و در پی آن می رود. خداوند در آیه 8 سوره روم با
اشاره به قدرت اندیشه تبیین می کند که انسان ها از طریق این ابزار کارآمد می توانند
حق را از باطل تشخیص دهند؛ زیرا انسان ها با تفکر در هستی و فلسفه آفرینش به
سادگی می توانند دریابند که جهان آفرینش بر محور حقانیت آفریده شده است و
انسان ها باید در همین مسیر کمالی گام بردارند و از باطل گریزان باشند.
از آن جایی که برای بسیاری از مردم شبهات و حق نمایی باطل امکان تفکر درست
و صحیح را می گیرد و انسان ها به سبب هواهای نفسانی و وسوسه های شیطانی،
بخش از فطرت سالم و پاک خویش را می آلایند، در این جاست که خداوند از طریق
پیامبر بیرونی، به فریاد انسان ها می رسد و آنان را برای شناخت حق از باطل یاری
می رساند. آیه 213 سوره بقره به نیاز بشر به وحی و دین الهی برای شناخت باطل
و راه راست از گمراهی اشاره دارد و تبیین می کند که اگر خداوند دستگیر انسان را
از طریق روحی و دین نبود بسیاری از مردم از تشخیص حق از باطل ناتوان می ماندند
و در مسیر باطل گام بر می داشتند.
بسیاری از مردم با آن که از نظر عقلی رشد کرده اند ولی عوامل بسیار درونی و بیرونی
به ایشان اجازه نمی دهد تا به سادگی حق را از باطل تشخیص دهند و در دام شبهات
می افتند و باطل را حق گمان کرده و در مسیر آن گام برمی دارند.
از این رو نیازمند وحی و پیامبرانی هستند که راه حق را به
ایشان نشان دهند و آنان را به مسیر اصلی هدایت
بخواند. (بقره آیه 213)
انسان با دست یابی به حق واقعی می تواند به ایمان واقعی (مائده آیات 83 تا 84) امید
به آینده بهتر و برتر (همان) بهره گیری از امدادهای غیبی و استجابت دعا و نیایش از
سوی خداوند (رعد آیه 19) و بهره مندی از آموزه های قرآنی و هدایتگری آن به سوی
کمال (مائده آیه 83) و بصیرت (رعد آیه 19) دست یابد.
